Κυριακή 2 Δεκεμβρίου 2012

Η αναγκαιότητα ανάπτυξης του συνεργατισμού διαμέσου της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης

του Κώστα Νικολάου

     «Η Σύνοδος Κορυφής των λαών και η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Αειφόρο Ανάπτυξη Rio +20 πραγματοποιήθηκε σε μια στιγμή κρίσης του πολιτισμού που εκφράζεται με μια ποικιλία κρίσεων: διατροφική, οικολογική, ενεργειακή, οικονομική, κοινωνική και πολιτικής εκπροσώπησης. Και δεν είναι με την ίδια σκέψη και το ίδιο κοινωνικό μοντέλο που δημιούργησαν αυτές τις κρίσεις, που θα βγούμε από αυτήν! Η υποτιθέμενη πράσινη οικονομία, έτσι όπως αυτή παρουσιάστηκε από τις κυβερνήσεις και τις πολυεθνικές δεν είναι παρά μια επέκταση αυτού του μοντέλου διαμέσου της εμπορευματοποίησης των κοινών αγαθών, ως νέα οδός επέκτασης του καπιταλισμού σε κρίση, ενώ η αλληλέγγυα οικονομία επιτρέπει να χειραφετηθούμε. Σε όλες τις ηπείρους, σε κοινότητες, περιφέρειες και χώρες υπάρχουν ήδη κοινωνικές και οικονομικές πρωτοβουλίες σε πολλούς τομείς δραστηριοτήτων που αποδεικνύουν τη συγκεκριμένη και ζωντανή δυνατότητα άλλων μοντέλων ανάπτυξης, οργάνωσης της οικονομίας και των κοινωνιών, όπου η ζωή, o πλουραλισμός, η αυτοδιαχείριση, η περιβαλλοντική και κοινωνική δικαιοσύνη ορίζουν μια αλληλέγγυα οικονομία διαφοροποιημένη από την καπιταλιστική οικονομία. Η αλληλέγγυα οικονομία είναι ένα κοινωνικό κίνημα που, μαζί με άλλα, συμβάλλει στην εδραίωση μιας πραγματικής οικονομικής και πολιτικής δημοκρατίας» αναφέρεται – μεταξύ άλλων – στη διακήρυξη, που εκδόθηκε από το Διηπειρωτικό Δίκτυο Προώθησης της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (Réseau Intercontinental de Promotion de l’Économie Social Solidaire - RIPESS) τον Ιούνιο 2012 στο Rio de Janeiro και έχουν υπογράψει περισσότερες από 370 συλλογικότητες από τις 5 ηπείρους (RIPESS, 2012).
     Η κρίση επηρεάζει όλους τους τομείς της αειφορίας (κοινωνία, οικονομία και περιβάλλον). Κατά τη διάρκεια της σημερινής φάσης της οικονομικής κρίσης, όλοι οι τομείς της παραγωγής και της κατανάλωσης έχουν πληγεί από την οικονομική ύφεση. Υπάρχουν άμεσες και μακροπρόθεσμες θετικές και αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις της κρίσης. Φαινομενικά, η μείωση της παραγωγής και της κατανάλωσης θα οδηγήσει αυτόματα σε ένα χαμηλότερο επίπεδο της ρύπανσης. Από την άλλη πλευρά, το πρόβλημα της ρύπανσης μπορεί να γίνει χειρότερο κατά τη διάρκεια της κρίσης, διότι η προστασία του περιβάλλοντος φαίνεται να αποτελεί χαμηλότερη προτεραιότητα και η βιώσιμη ανάπτυξη δεν είναι πλέον μια «επιλογή» (Barbu, 2010, Berghäll & Perrels, 2010, Klare, 2008).
     Στο κείμενο αυτό εξετάζονται συνοπτικά, το κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο της κρίσης, η ανάδυση της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας ως εναλλακτικής διεξόδου και η σημασία της εκπαίδευσης στο συνεργατισμό. Εξετάζονται επίσης, μερικά κοινά χαρακτηριστικά και μέθοδοι της συνεταιριστικής και της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, παραδείγματα εφαρμογής συνεργατισμού στην περιβαλλοντική εκπαίδευση και τέλος, η ανάγκη υποστήριξης και περαιτέρω ανάπτυξης του συνεργατισμού διαμέσου της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.