GreenWave Festival 2022: Προς μια κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά δίκαιη χρήση των ΑΠΕ

Αποσπάσματα από την εισήγηση με θέμα "Προς μια κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά δίκαιη χρήση των ΑΠΕ", GreenWave Festival, 15.9.2022, πάρκο ΧΑΝΘ:

".... Όλες οι μορφές ενέργειας έχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία των ανθρώπων. Όμως, η διαφορά μεταξύ τους είναι τεράστια. Το λεγόμενο εξωτερικό κόστος (περιβαλλοντικό - υγείας) συγκριτικά είναι:

- 20 έως 32 φορές μεγαλύτερο για τον λιγνίτη σε σχέση με ΑΠΕ (αιολικά)

- 12 έως 20 φορές μεγαλύτερο για το πετρέλαιο σε σχέση με ΑΠΕ (αιολικά)

- 4 φορές μεγαλύτερο για το φυσικό αέριο σε σχέση με ΑΠΕ (αιολικά)...."

".... Τίθεται το κρίσιμο ερώτημα: Αν αφαιρέσουμε τα φυσικά οικοσυστήματα, τα δάση, την παραγωγική γη, τους αρχαιολογικούς χώρους, τις τουριστικές περιοχές, τα λατομεία, τα δίκτυα, τους οικισμούς και επιχειρήσουμε να βάλουμε ΑΠΕ μόνο σε άγονα μέρη που δεν επηρεάζουν τίποτα και κανέναν, οι ελάχιστες εκτάσεις που απομένουν, μπορούν να καλύψουν καθόλου ενεργειακές ανάγκες;

Με έρευνες 10 ετών προσδιορίσθηκε η δυνατότητα χωροθέτησης αιολικών και φωτοβολταϊκών συστημάτων στις περιοχές της Θράκης, Μακεδονίας, Ηπείρου, Θεσσαλίας, Κυκλάδων και Κρήτης με κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά κριτήρια και διαπιστώθηκε ότι μια τέτοια χωροθέτηση μπορεί να καλύψει από 3,5 έως 13 φορές τις υπάρχουσες τοπικές ανάγκες στις υπό μελέτη Περιφέρειες...."

" .... Προκύπτει λοιπόν ένας δεκάλογος σημείων για τη μετάβαση σε μια κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά δίκαιη χρήση των ΑΠΕ

1) Χωροθέτηση των ΑΠΕ χωρίς επιπτώσεις περιβαλλοντικές, κοινωνικές, οικονομικές

2) Αποκεντρωμένη παραγωγή και τοπική κατανάλωση - Η ενέργεια καταναλώνεται εκεί που παράγεται

3) ΑΠΕ σε μικρή κλίμακα και με ήπιους τρόπους

4) Ενεργειακή αυτονομία των περιοχών

5) Καθιέρωση της πρόσβασης στην ενέργεια ως ανθρώπινο δικαίωμα

6) Ανάκτηση της ενέργειας ως κοινό αγαθό στα χέρια των πολιτών – Δεν μπορεί να είναι εμπόρευμα που οδηγεί σε ενεργειακή φτώχεια

7) Κοινωνική ιδιοκτησία και διαχείριση από τους ίδιους τους πολίτες, κυρίως δια μέσου ενεργειακών συνεταιρισμών

8) Λειτουργία έξω από το χρηματιστήριο ενέργειας

9) Λειτουργία έξω από διακυμάνσεις τιμών

10) Δεν κερδοσκοπούμε με την ενέργεια - Καλύπτουμε μόνον τις ανάγκες μας."

Το νερό από το κράτος και τους ιδιώτες, στα χέρια των πολιτών

του Κώστα Νικολάου στην εφημερίδα "Χορτιάτης 570", Φύλλο 178, Σεπτέμβρης 2022

 Το νερό αντιμετωπίζεται ως κοινό αγαθό ανά τους αιώνες, από τα αρχαία χρόνια σε όλους τους πολιτισμούς του κόσμου και μέχρι σήμερα σε αρκετά μέρη του πλανήτη. Κι αυτό συνέβαινε και συμβαίνει όταν η διαχείρισή του είναι κοινωνική και αποκεντρωμένη σε επίπεδο κοινότητας με άμεση συμμετοχή των πολιτών, με ελεύθερη πρόσβαση για όλους και με σεβασμό στον κύκλο του νερού στη φύση.

Το πρώτο βήμα για την ιδιωτικοποίηση του νερού έγινε ιστορικά και σε όλο τον κόσμο, όταν η ιδιοκτησία και η διαχείρισή του πέρασε σε κάποια συγκεντρωτική δομή: είτε κεντρικό κράτος είτε τοπικές και περιφερειακές αρχές.

Στη Θεσσαλονίκη, η ιδιωτικοποίηση του νερού ξεκίνησε όταν (1998-99) οι δημόσιοι οργανισμοί ύδρευσης (ΟΥΘ) και αποχέτευσης (ΟΑΘ) έγιναν Α.Ε. και συγχωνεύθηκαν με τη δημιουργία της ΕΥΑΘ Α.Ε. και της ΕΥΑΘ Παγίων, την εισαγωγή της ΕΥΑΘ στο χρηματιστήριο και την πώληση περίπου του 25% των μετοχών της σε ιδιώτες.

Με τα μνημόνια, έγινε το 2011 μεταβίβαση μετοχών της ΕΥΑΘ (και της ΕΥΔΑΠ στην Αθήνα) στο Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ).

Το ιστορικό μαζικό δημοψήφισμα «από τα κάτω», που έγινε στις 18 Μάη 2014, με το 98% των πολιτών να ψηφίζει ΟΧΙ στην ιδιωτικοποίηση της ΕΥΑΘ μπλόκαρε κοινωνικά και πολιτικά αυτή τη διαδικασία. Την ίδια χρονιά, το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) έκρινε αντισυνταγματική την ένταξη ΕΥΔΑΠ-ΕΥΑΘ στο ΤΑΙΠΕΔ.

Νέα απόπειρα έγινε το 2016 με μεταβίβαση μετοχών ΕΥΔΑΠ-ΕΥΑΘ στην Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας Α.Ε. (το «Υπερταμείο»). Το 2022, το ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματική τη μεταβίβαση της πλειοψηφίας των μετοχών των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στο Υπερταμείο.

Με αφορμή την Παγκόσμια Μέρα Νερού στις 22.3.2022, 62 φορείς και συλλογικότητες της Θεσσαλονίκης, που υπέγραψαν διακήρυξη και συμμετέχουν στην “Πρωτοβουλία για τη συνεργατική διαχείριση του νερού της Θεσσαλονίκης από τους πολίτες”, κάλεσαν τους Δημάρχους και τα Δημοτικά Συμβούλια της ευρύτερης περιοχής Θεσσαλονίκης να εφαρμόσουν τους νόμους και να διαθέσουν δημόσιες κοινόχρηστες βρύσες για δωρεάν πόσιμο νερό στους πολίτες και να προωθήσουν την υποχρεωτική διάθεση δωρεάν πόσιμου νερού σε κάθε τραπέζι εστίασης (καφέ, μπαρ, εστιατόρια).

Συγκεκριμένα, τους κάλεσαν να εφαρμόσουν τον Νόμο 4736/2020, που -μεταξύ άλλων- ορίζει ότι «από την 1η Ιουλίου 2021, οι Ο.Τ.Α. Α΄ βαθμού, οι οποίοι διαθέτουν δίκτυο πόσιμου νερού, υποχρεούνται να διαθέτουν κοινόχρηστες βρύσες προς δωρεάν διάθεση πόσιμου νερού σε κοινόχρηστους χώρους συνάθροισης κοινού εντός των ορίων της αρμοδιότητάς τους», καθώς και την Οδηγία 2020/2184/ΕΕ, που -μεταξύ άλλων- προβλέπει την «προώθηση της παροχής δωρεάν νερού ανθρώπινης κατανάλωσης για τους πελάτες σε εστιατόρια, καντίνες και υπηρεσίες τροφοδοσίας».

Αυτή η Επι–Στροφή στο δωρεάν πόσιμο νερό είναι ένα από τα αποτελέσματα του μακροχρόνιου αγώνα των κινημάτων νερού στην Ευρώπη (αλλά και σε όλο τον κόσμο), που οδήγησε στην έκδοση των αντίστοιχων ευρωπαϊκών οδηγιών για διάθεση δωρεάν πόσιμου νερού.

Η κρατική διαχείριση, παρά τους όποιους νόμους, συντάγματα, θεσμούς, δικαιοσύνη, συμβόλαια κλπ, οδηγεί στην ιδιωτικοποίηση, διότι “η θέληση του κράτους στις γενικές της γραμμές καθορίζεται από τις μεταβαλλόμενες ανάγκες της κοινωνίας των πολιτών, από την υπεροχή της μιας ή της άλλης τάξης”.

Όλες οι υπάρχουσες εμπειρίες από όλο τον κόσμο (και από την Ελλάδα), οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η ανάθεση της διαχείρισης του νερού σε λίγα χέρια ιδιωτικά ή κρατικά, καταλήγει τελικά σε ρύπανση, υποβάθμιση, στέρηση και αυξημένα τιμολόγια νερού. Κάθε είδους αυταπάτη ανάθεσης έχει πλέον τελειώσει.

Η πιο συμβατή υπάρχουσα δομή για την υλοποίηση της κοινωνικής-κοινοτικής διαχείρισης, για την άμεση συμμετοχή των πολιτών, για τη δημοκρατία του νερού και για την επανάκτησή του ως κοινό αγαθό με σεβασμό στον φυσικό νόμο του κύκλου του νερού είναι η μη-κερδοσκοπική διαχείρισή του από τους ίδιους τους πολίτες συνεργατικά.