του Κώστα Νικολάου
Η σημερινή φάση της οικονομικής κρίσης - παγκόσμια και στην Ελλάδα - έχοντας δραματικές επιπτώσεις σε όλους τους τομείς της βιωσιμότητας, στην οικονομία (πλήρης απορρύθμιση), στην κοινωνία (ανεργία, φτώχεια, διάλυση κοινωνικού ιστού), στην προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και στην ίδια τη δημοκρατία, καθιστά απόλυτα αναγκαία μια συστηματική προσέγγιση τόσο της συγκεκριμένης κατάστασης, όσο και της αναζήτησης της κοινωνικά δίκαιης διεξόδου.
Η συστηματική προσέγγιση με τη σειρά της, προϋποθέτει ξεκάθαρα εννοιολογικά και μεθοδολογικά εργαλεία βασισμένα σε στέρεα φιλοσοφικά και επιστημονικά θεμέλια.
Ξεκάθαρες έννοιες, καθαρά λόγια και πρώτα απ’ όλα η δημοκρατία
Η αναγκαιότητα των ξεκάθαρων εννοιολογικών εργαλείων, προκύπτει από τη σαφή διατύπωση του Επίκουρου, που δεν χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση και επιχειρηματολογία: «Πρέπει το εννοιολογικό περιεχόμενο των λέξεων να είναι δεδομένο, ώστε να μπορούμε να διατυπώνουμε κρίσεις για τα όσα πιστεύουμε ή αναζητούμε ή δεν καταλαβαίνουμε, έχοντάς τες ως συγκεκριμένα σημεία αναφοράς• κι όχι να μπερδευόμαστε μέσα σε ατέρμονες ερμηνείες, με το κάθε τι αξεκαθάριστο• αλλιώς, το μόνο που θα μας μείνει θα ‘ναι κούφιες λέξεις. Χρειάζεται απαραίτητα να μας είναι προφανές – χωρίς τη βοήθεια καμιάς πρόσθετης απόδειξης – το πρωταρχικό νόημα της κάθε λέξης» [1].
Η πρωταρχική έννοια και η συνεπαγόμενη πράξη, που αποτελεί ταυτόχρονα φιλοσοφικό και επιστημονικό κριτήριο για την προσέγγιση της σημερινής κατάστασης κρίσης, αλλά και θεμέλιο για την αναζήτηση της κοινωνικά δίκαιης εξόδου, είναι αναμφισβήτητα η έννοια και η πράξη της δημοκρατίας.