Παρασκευή 24 Δεκεμβρίου 2010

Το κερδοσκοπικό δίλημμα του νεοφιλελευθερισμού σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα: Μείωση μισθών ή απολύσεις;

του Κώστα Νικολάου

Ένα δίλημμα πλανιέται σαν φάντασμα πάνω από τους εργαζόμενους του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα σε όλες τις χώρες, όπου ασκείται νεοφιλελεύθερη πολιτική (ανεξάρτητα αν έχουν ή δεν έχουν ΔΝΤ και μνημόνια) και βέβαια στην Ελλάδα: μείωση μισθών ή απολύσεις;
   Το δίλημμα αυτό παρουσιάζεται από τους κάθε απόχρωσης νεοφιλελεύθερους ως αναγκαστικός μονόδρομος, που για τους εργαζόμενους είναι του τύπου «μονά - ζυγά χάνεις».
   Συγκεκριμένα για το δημόσιο τομέα, το κεντρικό επιχείρημα είναι ότι το δημόσιο έλλειμμα και τα χρέη της ελληνικής οικονομίας οφείλονται στις υπέρογκες δημόσιες δαπάνες ενός υπερτροφικού κράτους και αφού χρήματα δεν υπάρχουν και οι δημόσιες δαπάνες πρέπει να περιορισθούν, άρα η μόνη λύση είναι η μείωση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων ή οι απολύσεις.
   Για τον ιδιωτικό τομέα, το κεντρικό επιχείρημα είναι ότι η χαμηλή ανταγωνιστικότητα των ελληνικών προϊόντων οφείλεται στο μισθολογικό κόστος που τα βαραίνει και άρα η μείωσή του είτε με μείωση μισθών είτε με απολύσεις θα συμβάλλει στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας τόσο των επιχειρήσεων όσο και της ελληνικής οικονομίας. Επίσης αναφέρεται, ότι με την οικονομική κρίση οι πωλήσεις πέφτουν, μειώνονται τα έσοδα των επιχειρήσεων και άρα η μόνη λύση προκειμένου αυτές να διατηρηθούν και να μην κλείσουν είναι η μείωση των μισθών των εργαζομένων στις επιχειρήσεις ή οι απολύσεις.
   Τα επιχειρήματα φαίνονται λογικά. Είναι όμως αυτή η πραγματικότητα;

Τετάρτη 24 Νοεμβρίου 2010

Η νεοφιλελεύθερη προπαγάνδα για το μέγεθος και το κόστος του δημόσιου τομέα και την ανάγκη απολύσεων

του Κώστα Νικολάου

Ένα από τα βασικά προπαγανδιστικά συστατικά του νεοφιλελευθερισμού, στην προσπάθεια ολοκληρωτικής επικράτησής του (όχι μόνο οικονομικά, αλλά και πολιτικά-ιδεολογικά) διεθνώς και στην Ελλάδα είναι η πολιτική της εξοντωτικής μείωσης του δημόσιου τομέα. Με κεντρικό σύνθημα «λιγότερο κράτος», ο νεοφιλελευθερισμός επιδιώκει να αποχωρήσει (ή έστω να μειωθεί στο ελάχιστο) το δημόσιο από οποιονδήποτε οικονομικό τομέα (ακόμα και από αυτούς, που είναι εθνικής και στρατηγικής σημασίας), από την παιδεία και την υγεία (ιδιωτικοποίηση – εμπορευματοποίηση), από την αξιοποίηση εθνικών φυσικών πόρων και να μειωθεί τόσο ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων, ώστε να είναι ανέφικτος ο κρατικός έλεγχος σε οποιαδήποτε δραστηριότητα και να λειτουργεί ελεύθερα και ανεξέλεγκτα η αγορά και οι νόμοι της, δηλαδή, να είναι ελεύθερη η εκμετάλλευση ανθρώπων και πόρων.
 Το γεγονός ότι η ύπαρξη και αυτή η ελεύθερη / ανεξέλεγκτη λειτουργία του διεθνούς κεφαλαίου ήταν, που οδήγησε στη σημερινή παγκόσμια κρίση και στις ήδη εμφανιζόμενες καταστροφικές συνέπειές της για τις κοινωνίες και τους λαούς, αποτελεί κατά τον νεοφιλελευθερισμό μια «παράπλευρη απώλεια», ένα «προσωρινό λάθος», μια «κακή εκτέλεση της νεοφιλελεύθερης συνταγής» και πρέπει να αντιμετωπισθεί με τα ίδια - και ακόμα πιο ανεξέλεγκτα - μέσα που δημιούργησαν την κρίση!

Τρίτη 16 Νοεμβρίου 2010

1973 – 2010: Τα «Πολυτεχνεία» δεν γίνονται ούτε με διασπάσεις ούτε με τηλεκοντρόλ


του Κώστα Νικολάου





Νοέμβρης 1973.
Πολυτεχνείο: ΨΩΜΙ – ΠΑΙΔΕΙΑ - ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Πέμπτη 26 Αυγούστου 2010

Η ενότητα της ευρύτερης αριστεράς και των κοινωνικών κινημάτων είναι εφικτή. Το παράδειγμα της Θεσσαλονίκης

του Κώστα Νικολάου

     Η ιστορική αναγκαιότητα μιας πολιτικής συμμαχίας της σοσιαλιστικής, της ανανεωτικής και της ριζοσπαστικής αριστεράς, των οικολόγων και των κινημάτων της πόλης, που να μπορεί να εκπροσωπήσει αποτελεσματικά μια κοινωνική συμμαχία μισθωτών δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, ανέργων, σπουδαστών, αυτοαπασχολούμενων, μικρών επιχειρηματιών, εμπόρων, ελευθέρων επαγγελματιών, οι οποίοι έχουν κοινά συμφέροντα σε αυτήν τη φάση της σημερινής οικονομικής κρίσης και που μόνον αυτή η συμμαχία μπορεί να οδηγήσει σε μια εναλλακτική και κοινωνικά δίκαιη έξοδο από την κρίση, έχει διερευνηθεί σε προηγούμενο κείμενο (βλ. «Συμμαχία για μια κοινωνικά δίκαιη και πράσινη Θεσσαλονίκη», ιστολόγιο Διαλεκτικά, Απρίλιος 2010).
     Ένα πολιτικό εγχείρημα έλαβε χώρα στη Θεσσαλονίκη κατά το πρώτο εξάμηνο του 2010. Ενεργοί πολίτες και στελέχη της σοσιαλιστικής, της ανανεωτικής και της ριζοσπαστικής αριστεράς, των οικολόγων και των κινημάτων της πόλης συναντήθηκαν με την ευκαιρία των δημοτικών εκλογών, δημιούργησαν μια επιτροπή διαλόγου παρατάξεων και κινήσεων πολιτών για τη ριζική αλλαγή στο Δήμο Θεσσαλονίκης και έπειτα από τρίμηνο διάλογο κατέληξαν σ’ ένα προγραμματικό πλαίσιο με ξεκάθαρο ιδεολογικό και πολιτικό προσανατολισμό, βασισμένο σε τρεις άξονες: α) την κοινωνικά δίκαιη έξοδο από την οικονομική κρίση, β) το όραμα για μια πόλη με ταυτόχρονη οικονομική ανάπτυξη, κοινωνική δικαιοσύνη και προστασία περιβάλλοντος και γ) το νέο μοντέλο δημοκρατικής διακυβέρνησης του Δήμου με ενεργό συμμετοχή των πολιτών.
     Το πολιτικό αυτό εγχείρημα συνάντησης της ευρύτερης αριστεράς και των κοινωνικών κινημάτων με κατάληξη μια προγραμματική σύγκλιση είναι πρωτοφανές για την Ελλάδα και άρα ιστορικής σημασίας. Συνέβη κυρίως γιατί η ιστορική ανάγκη το ζητούσε και γιατί προέκυψε όχι από συμφωνίες κορυφής, αλλά από τα κάτω.

Δευτέρα 5 Ιουλίου 2010

Πρασινίζοντας την πόλη: Μικρό κόστος - Μεγάλο αποτέλεσμα

του Κώστα Νικολάου *

     Η σημερινή συγκυρία της οικονομικής κρίσης, που συνοδεύεται από πολιτικές μείωσης εισοδημάτων για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, αύξησης της ανεργίας και μείωσης των δημόσιων δαπανών σε συνδυασμό με την υπάρχουσα χαμηλή ποιότητα ζωής στην πόλη, απειλούν όχι γενικά την ποιότητα ζωής των κατοίκων της πόλης αλλά την υγεία και την ίδια τους τη ζωή.
     Περισσότεροι από 1.000 πολίτες της Θεσσαλονίκης πεθαίνουν πρόωρα κάθε χρόνο, ένεκα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, με βάση διεθνώς αποδεκτούς υπολογισμούς του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ενώ δύο και τρεις φορές περισσότερο ρυπασμένος είναι ο αέρας σε εσωτερικούς χώρους (στα σπίτια, στους χώρους εργασίας και στα αυτοκίνητα) σε σύγκριση με τον εξωτερικό αέρα (και εξ αιτίας αυτού), γεγονός εξαιρετικά σημαντικό αφού τις περισσότερες ώρες της ημέρας, βρισκόμαστε σε κλειστούς χώρους.
     Παράλληλα, το πράσινο στην πόλη της Θεσσαλονίκης κυμαίνεται σε απαράδεκτα χαμηλά επίπεδα: 4-8 φορές χαμηλότερα από τις διεθνείς προδιαγραφές και αντί για αύξηση των φυτεύσεων, υλοποιούνται προγράμματα «φύτευσης κάγκελων» και πλακόστρωσης πεζοδρομίων και ανοικτών χώρων.
     Κι όμως, οι κατάλληλες ζώνες πρασίνου (που περιλαμβάνουν φυτοφράκτες τουλάχιστον σε τρία επίπεδα: θάμνοι, μεσαία και ψηλά δένδρα) κοντά σε πηγές ρύπανσης (πάρκα μέσα στην πόλη, φυτεύσεις κατά μήκος δρόμων κλπ) μπορούν να μειώσουν τις συγκεντρώσεις των ατμοσφαιρικών ρύπων από 30 μέχρι 60% με τα ανάλογα θετικά αποτελέσματα για την υγεία και τη ζωή των κατοίκων της πόλης.

Παρασκευή 11 Ιουνίου 2010

Το συλλογικά διαμορφωμένο όραμα για την πόλη, οδηγός για το πρόγραμμα του Δήμου Θεσσαλονίκης

του Κώστα Νικολάου *

Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη μοναδική όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και σε ολόκληρη την ιστορία της ανθρωπότητας (Jan Morris, “The Guardian”).
   Σήμερα, η Θεσσαλονίκη αντιμετωπίζει ένα συνεχώς επιδεινούμενο κυκλοφοριακό πρόβλημα, μια ρυπασμένη ατμόσφαιρα με τα αιωρούμενα σωματίδια να είναι πάνω από τα θεσμοθετημένα όρια ποιότητας της ατμόσφαιρας και να οδηγούν σε περίπου 1.000 πρόωρους θανάτους πολιτών της Θεσσαλονίκης κάθε χρόνο και το πράσινο στην πόλη να κυμαίνεται σε επίπεδα 4-8 φορές χαμηλότερα από τις διεθνείς προδιαγραφές.
   Παρά την ύπαρξη (από το 2002) Στρατηγικού Σχεδίου Βιώσιμης Ανάπτυξης της Θεσσαλονίκης, βασισμένου σε ευρύτατη επιστημονική τεκμηρίωση (ΑΠΘ και ΠΑΜΑΚ) και κοινά αποδεκτού από όλους τους φορείς της πόλης έπειτα από μακρόχρονη δημόσια διαβούλευση και το οποίο περιλαμβάνει τις κατευθύνσεις, τις δράσεις και τη χάραξη πορείας για ένα κοινά αποδεκτό μέλλον της πόλης, το εγχείρημα εγκαταλείφθηκε και αντικαταστάθηκε από καταλόγους μικρών και μεγάλων έργων καθώς και από επιστημονικά αστήρικτες ιδέες – συνήθως κακές απομιμήσεις από το εξωτερικό – που προτείνονται από διάφορους «παράγοντες» και αυτόκλητους «σωτήρες» της πόλης, χωρίς σχέδιο και στόχους, αλλά που ικανοποιούν συγκεκριμένα οικονομικά συμφέροντα.

Τετάρτη 26 Μαΐου 2010

Για την προστασία του περιβάλλοντος στο Δήμο Θεσσαλονίκης

του Κώστα Νικολάου *

Το κείμενο αυτό επιχειρεί να συμβάλλει στο δημόσιο διάλογο για τη διαμόρφωση μιας ιεραρχημένης περιβαλλοντικής πολιτικής και ενός προγράμματος προστασίας του περιβάλλοντος στο Δήμο Θεσσαλονίκης (ΔΘ).
   Η προτεινόμενη περιβαλλοντική πολιτική και οι περιβαλλοντικές δράσεις για το Δήμο Θεσσαλονίκης συνδέονται αναπόφευκτα με όσα έχουν ήδη προταθεί για τη Μητροπολιτική Περιοχή Θεσσαλονίκης (ΜΠΘ), της οποίας τα γεωγραφικά όρια (σύμφωνα με πρόσφατες και εμπεριστατωμένες επιστημονικές έρευνες και μελέτες) είναι οπωσδήποτε ολόκληροι οι Νομοί Θεσσαλονίκης – Χαλκιδικής – Κιλκίς, ως κύριος κορμός και τουλάχιστον οι όμοροι δήμοι των Νομών Πέλλας, Ημαθίας, Πιερίας και ενδεχομένως των Σερρών, αν όχι ολόκληροι αυτοί οι νομοί (βλ. σχετικά κείμενα για τη ΜΠΘ στο ιστολόγιο ‘Διαλεκτικά’ και στον ‘Αγγελιοφόρο της Κυριακής’ στις 7.3.2010).
   Γίνεται αυτή η αναφορά στη συγκεκριμένη ΜΠΘ, διότι αποτελεί οικονομικά – κοινωνικά – περιβαλλοντικά ένα ολοκληρωμένο και συναρθρωμένο σύνολο (ανεξάρτητα από τη σημερινή και μελλοντική τεχνητή διοικητική διαίρεση), οπότε με τη διατύπωση μιας περιβαλλοντικής πολιτικής στη ΜΠΘ μπορεί να εξαχθεί η περιβαλλοντική πολιτική στις υποκείμενες περιοχές: στα όρια του Νομού, του πολεοδομικού συγκροτήματος, του Δήμου Θεσσαλονίκης κλπ. Άλλωστε, οι πολιτικές στις υποκείμενες περιοχές δεν μπορεί να είναι ούτε ανεξάρτητες ούτε ασύνδετες με την πολιτική στη ΜΠΘ.

Πέμπτη 29 Απριλίου 2010

Συμμαχία για μια κοινωνικά δίκαιη και πράσινη Θεσσαλονίκη

του Κώστα Νικολάου

Οι φετινές δημοτικές εκλογές θα πραγματοποιηθούν στη Θεσσαλονίκη σε ένα φόντο, που καθορίζεται από τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις της σημερινής κρίσης, τις νέες δυνατότητες που δίνει στο Δήμο το σχέδιο «Καλλικράτης» και μια απερχόμενη δημοτική διοίκηση πλήρως απαξιωμένη.
   Μια αξιόπιστη και νικηφόρα εναλλακτική λύση δεν μπορεί να αναζητηθεί στις επιλογές του παρελθόντος. Αυτές δοκιμάσθηκαν και απέτυχαν επανειλημμένα. Μια αξιόπιστη και νικηφόρα εναλλακτική λύση απαιτεί συστηματική τεκμηρίωση των επιλογών και συλλογική συμμετοχή των ενεργών πολιτών.
   Το κείμενο που ακολουθεί επιχειρεί να συμβάλλει στο μετασχηματισμό της αγωνίας για το μέλλον της πόλης σε ένα συστηματικό και αποτελεσματικό εγχείρημα.

Τετάρτη 28 Απριλίου 2010

Περιβαλλοντική πολιτική στη Μητροπολιτική Περιοχή Θεσσαλονίκης

του Κώστα Νικολάου

Πρόσφατες και εμπεριστατωμένες επιστημονικές έρευνες και μελέτες έδειξαν - μεταξύ άλλων – ότι τα γεωγραφικά όρια της Μητροπολιτικής Περιοχής Θεσσαλονίκης (ΜΠΘ) είναι οπωσδήποτε ολόκληροι οι Νομοί Θεσσαλονίκης – Χαλκιδικής – Κιλκίς, ως κύριος κορμός και τουλάχιστον οι όμοροι δήμοι των Νομών Πέλλας, Ημαθίας, Πιερίας και ενδεχομένως των Σερρών, αν όχι ολόκληροι αυτοί οι νομοί (βλ. σχετικά κείμενα για τη ΜΠΘ στο ιστολόγιο ‘Διαλεκτικά’ και στον ‘Αγγελιοφόρο της Κυριακής’ στις 7.3.2010).
   Το παρόν κείμενο επιχειρεί να συμβάλλει στο δημόσιο διάλογο για τη διαμόρφωση μιας περιβαλλοντικής πολιτικής στη ΜΠΘ. Επιλέγονται τα προαναφερόμενα γεωγραφικά όρια της ΜΠΘ ως περιοχή αναφοράς, διότι η συγκεκριμένη ΜΠΘ αποτελεί οικονομικά – κοινωνικά – περιβαλλοντικά ένα ολοκληρωμένο και συναρθρωμένο σύνολο (ανεξάρτητα από τη σημερινή και μελλοντική τεχνητή διοικητική διαίρεση), οπότε με τη διατύπωση μιας περιβαλλοντικής πολιτικής στη ΜΠΘ μπορεί εύκολα να εξαχθεί η περιβαλλοντική πολιτική στις υποκείμενες περιοχές: στα όρια του Νομού, του πολεοδομικού συγκροτήματος, του Δήμου Θεσσαλονίκης κλπ. Άλλωστε, οι πολιτικές στις υποκείμενες περιοχές δεν μπορεί να είναι ούτε ανεξάρτητες ούτε ασύνδετες με την πολιτική στη ΜΠΘ.

Τρίτη 27 Απριλίου 2010

Μητροπολιτική Περιοχή Θεσσαλονίκης και αυτοδιοίκηση

του Κώστα Νικολάου *

Ο δημόσιος διάλογος για τη διοικητική αναδιάρθρωση στην Ελλάδα με τη συνένωση Δήμων (Α΄ βαθμός Αυτοδιοίκησης) και τη δημιουργία αιρετών Περιφερειών (Β΄ βαθμός Αυτοδιοίκησης), που προβλέπει το Σχέδιο «Καλλικράτης», περιλαμβάνει αναπόφευκτα τον καθορισμό Μητροπολιτικής Αυτοδιοίκησης στις περιοχές των δύο μεγάλων Ελληνικών μητροπόλεων, της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.
   Για να προσδιορισθούν τα γεωγραφικά όρια της Μητροπολιτικής Αυτοδιοίκησης (που καθορίζουν προφανώς και το βαθμό αυτοδιοίκησης), χρειάζεται να προσδιορισθούν τα πραγματικά γεωγραφικά όρια της Μητροπολιτικής Περιοχής, προκειμένου να μπορεί να διοικείται η περιοχή ολοκληρωμένα και αποτελεσματικά.