Συνεργατισμός: Ένας υπαρκτός κόσμος αντίστασης, κοινωνικής αλληλεγγύης και δημιουργίας

του Κώστα Νικολάου

«TINA» (There Is No Alternative) – «Δεν υπάρχει εναλλακτική» κραυγάζουν σ’ όλο τον κόσμο οι χρηματιστές, οι μεγάλοι επιχειρηματίες, οι πολιτικοί και οι διανοούμενοι του συστήματος. Δεν υπάρχει – λένε - εναλλακτική στο νεοφιλελευθερισμό, δηλαδή, στην πολιτική του ακρωτηριασμού του δημόσιου τομέα, της ανεξέλεγκτης ελευθερίας των ιδιωτικών εταιρειών και ιδιωτικοποίησης των κοινών αγαθών και της δραματικής περικοπής των κοινωνικών δαπανών.

Κι έχουν δίκιο, αλλά με μια μικρή συμπλήρωση: «Δεν υπάρχει εναλλακτική για το καπιταλιστικό σύστημα». Πράγματι, έτσι είναι. Ο νεοφιλελευθερισμός είναι εδώ και χρόνια η κυρίαρχη επιλογή του συστήματος, διότι εξασφαλίζει υπερσυσσώρευση κεφαλαίου και κερδών στα χέρια λίγων εταιρειών διαμέσου του μηχανισμού της υπερχρέωσης κρατών και πολιτών (χρεοκρατία) και συνεπακόλουθα, ακόμα μεγαλύτερη συγκέντρωση πολιτικής εξουσίας στα χέρια των ιδίων (εταιρειοκρατία αντί για δημοκρατία).

Το όνειρο για τους αιθεροβάμονες του ανύπαρκτου και ανέφικτου «ηθικού καπιταλισμού» δεν είναι στις επιλογές του συστήματος. Σήμερα, νεοφιλελευθερισμός και σύστημα πάνε πακέτο και η κρίση τους (όπως όλες οι προηγούμενες κρίσεις) είναι καταστροφική για τους πολλούς. Για τους λίγους είναι η χρυσή ευκαιρία (οι 500 μεγάλες εταιρείες στην Ελλάδα, αύξησαν θεαματικά τα κέρδη τους στην περίοδο της κρίσης). Η έξοδος λοιπόν από την κρίση, σημαίνει έξοδο από το νεοφιλευθερισμό και το σύστημα.

Η κρίση του συστήματος δημιουργεί τεράστιο κενό κοινωνικής παραγωγής και αναπαραγωγής (με την επιστημονική έννοια του κοινωνικού, που περιλαμβάνει το οικονομικό, πολιτικό και ιδεολογικό-πολιτισμικό επίπεδο). Σ’ αυτό το κενό, οι εκτοπιζόμενοι από την κρίση πολίτες συναντώνται, αυτοοργανώνονται αμεσοδημοκρατικά χωρίς ανάθεση σε άλλους της διαχείρισης, δημιουργούν δικούς τους θεσμούς (αυτοθέσμιση) χωρίς εξαρτήσεις από κράτος - ιδιωτικές εταιρείες - κόμματα, δημιουργούν νέες κοινωνικές σχέσεις στον αντίποδα των καπιταλιστικών σχέσεων εξάρτησης – αποξένωσης - εκμετάλλευσης, διαχειρίζονται συνεργατικά (αυτοδιαχείριση) και αειφορικά τα κοινά αγαθά, δίνουν έμφαση στην τοπικότητα συμβάλλοντας στην κοινοτική αντίληψη, απομεγέθυνση, ενίσχυση του πρωτογενούς τομέα, αντιμετώπιση της ανεργίας και προστασία του περιβάλλοντος.

Συζήτηση για την κοινωνική διαχείριση των απορριμμάτων

Εκδήλωση-συζήτηση για την κατασκευή του Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) Ευκαρπίας και την κοινωνική διαχείριση των απορριμμάτων διοργάνωσε η κίνηση Αυτόνομη Ριζοσπαστική Αυτοδιοίκηση στο δήμο Νεάπολης - Συκεών την Τετάρτη 27 Νοεμβρίου 2013, στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Συκεών "Αντώνης Σαμαράκης", Θεσσαλονίκη.
Ομιλητές ήταν ο Κώστας Νικολάου, Δρ. Χημικός Περιβαλλοντολόγος (Πρωτοβουλία για την Κοινωνική Διαχείριση των Απορριμμάτων) και ο Θόδωρος Μαυρίδης, Εκπρόσωπος του Δικτύου 50 Συλλόγων και Φορέων κατά της Κατασκευής και Χωροθέτησης του ΣΜΑ Ευκαρπίας.
Η εισήγηση για την κοινωνική διαχείριση των απορριμμάτων υπάρχει βιντεοσκοπημένη σε 4 μέρη, στις παρακάτω διευθύνσεις:

Μέρος 1:
http://www.youtube.com/watch?v=Be8dw6xkuwo
Μέρος 2:
http://www.youtube.com/watch?v=RJBCHmKbGCE
Μέρος 3:
http://www.youtube.com/watch?v=ZOO6ki27_IQ
Μέρος 4:
http://www.youtube.com/watch?v=-TVb6o-GCpE

Συζήτηση για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία

Θεματική συζήτηση για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία,
ΕΤ3, 9.10.2013 στο http://www.youtube.com/watch?v=fhN7cP3VW-c

"Θεματική Συζήτηση για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία" ήταν ο τίτλος εκπομπής στην ανοικτή δημόσια ΕΤ3, που πραγματοποιήθηκε στις 9.10.2013.

Συμμετείχαν: Μάκης Αναγνώστου (ΒΙΟΜΕ), Αντιγόνη Χουζούρη (ΚΟΙΝΣΕΠ Άλλος Τρόπος), Κώστας Νικολάου (Λαϊκό Πανεπιστήμιο Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας), Ελένη Παπαθεοδοσίου (Δίκτυο ανταλλαγών ΚΟΙΝΟ), Γιώργος Οικονόμου (Δρ Φιλοσοφίας) και Σταύρος Πανούσης (δημοσιογράφος, συντονιστής).

Το βίντεο της συζήτησης υπάρχει στη διεύθυνση:

http://www.youtube.com/watch?v=fhN7cP3VW-c

Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία: Ρήξη με τον καπιταλισμό ή ενσωμάτωση?

Βιντεοσκοπημένη ομιλία-συζήτηση:
«Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία:
Ρήξη με τον καπιταλισμό ή ενσωμάτωση?»
στο http://www.ustream.tv/recorded/39744880

«Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία: Ρήξη με τον καπιταλισμό ή ενσωμάτωση?» ήταν το θέμα της Κεντρικής Συζήτησης, που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 11 Οκτωβρίου 2013 στο πλαίσιο του 2^ου  Εναλλακτικού Φεστιβάλ Αλληλέγγυας και Συνεργατικής Οικονομίας, που οργανώθηκε στις 11-13 Οκτωβρίου 2013 στο Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Ελληνικού, Αθήνα.

Ομιλητής ήταν ο Κώστας Νικολάου (Λαϊκό Πανεπιστήμιο Κοινωνικής Αλληλέγυας Οικονομίας) και συντονίστρια η Ουρανία Νικολετοπούλου (Τράπεζα Χρόνου Χολαργού-Παπάγου).

Το βίντεο της εκδήλωσης υπάρχει στη διεύθυνση:
http://www.ustream.tv/recorded/39744880

2ο Εναλλακτικό Φεστιβάλ Αλληλέγγυας και Συνεργατικής Οικονομίας

2^ο Εναλλακτικό Φεστιβάλ Αλληλέγγυας και Συνεργατικής Οικονομίας

11-13 Οκτωβρίου 2013, Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Ελληνικού, Αθήνα

Ενώ γύρω μας γκρεμίζονται τα θεμέλια του παρελθόντος, εμείς ποτίζουμε τα λουλούδια που φυτρώνουν στα συντρίμμια.

Στην Ελλάδα της κοινωνικής, οικονομικής και περιβαλλοντικής κρίσης όπου έχουν εκμηδενιστεί οι κοινωνικές δομές και απειλούνται τα συλλογικά αγαθά, η ανεργία και η οικονομική δυσχέρεια αποτελούν την πραγματικότητα για πολλούς από εμάς. Οι βασικοί υπεύθυνοι σφυρίζουν αδιάφορα και η σάπια υπόσχεση της μαγικής ανάπτυξης κρατάει καλά ακόμα. Δεν προτιμούμε όμως όλοι να καθόμαστε με σταυρωμένα τα χέρια και να περιοριζόμαστε στους αφορισμούς. Αντίθετα ολοένα και περισσότεροι συμμετέχουμε ενεργά σε ομάδες και δίκτυα αλληλέγγυας, ανταλλακτικής ή συνεργατικής οικονομίας, δίνοντας πνοή σε έναν κόσμο απαλλαγμένο από τον αυτοσκοπό της συσσώρευσης χρήματος.

Τα εγχειρήματα αυτά, που αναπτύσσονται σε όλη τη χώρα, αποτελούν όχι μόνο μια δυνατή βοήθεια για την καθημερινή διαβίωση μας αλλά και το όχημα για τη μετάβαση σε μια κοινωνία που έχει απορρίψει το καπιταλιστικό αξιακό σύστημα.

Οι ομάδες που συνδιοργανώνουμε και συμμετέχουμε στο Φεστιβάλ Αλληλέγγυας και Συνεργατικής Οικονομίας δεν περιμένουμε να εξαργυρώσουμε με ψήφους, μελλοντικές απολαβές ή κοινωνική αναγνώριση τη δράση μας, όπως διάφορες φιλανθρωπικές ή μισάνθρωπες οργανώσεις που διατυμπανίζουν τη δήθεν κοινωνική δράση τους. Βαθιά επιδίωξη μας είναι η δημιουργία κοινωνικών, και άρα και οικονομικών, δομών με γνώμονα τον άνθρωπο και όχι το κέρδος. Όχι μόνο δεν προσδοκούμε την προ-μνημονίου εποχή αλλά αντίθετα έχουμε το βλέμμα στραμμένο στην ενίσχυση της αυτοοργάνωσης, της αυτάρκειας και της πραγματικής ευημερίας ανεξάρτητα από τα αποτελέσματα των οικονομικών δεικτών.

Προστασία περιβάλλοντος με συνεργατισμό και αλληλεγγύη σε νερό, ενέργεια, τροφή, απορρίμματα (ΝΕΤΑ)

του Κώστα Νικολάου

Το περιβάλλον - όπως η κοινωνία και οικονομία - επηρεάζεται δραματικά από την κρίση. Φαινομενικά, η μείωση της παραγωγής και κατανάλωσης οδηγεί σε μείωση ρύπανσης. Στην πραγματικότητα όμως, η ρύπανση αυξάνεται, διότι η προστασία του περιβάλλοντος δεν αποτελεί προτεραιότητα για τις κυρίαρχες πολιτικές. Σε αυτό συμβάλλει ο νεοφιλελευθερισμός με την «αγία τριάδα» του: α) ακρωτηριασμός και απορρύθμιση του δημόσιου τομέα, β) ιδιωτικοποιήσεις και απόλυτη ελευθερία στις εταιρείες και γ) μεγάλες περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες.
Όσο συνεχίζεται η εφαρμογή της «αγίας τριάδας» του νεοφιλελευθερισμού, τόσο βαθαίνει και οξύνεται η κρίση του συστήματος και αυξάνονται οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Για μερικούς όμως, η κρίση είναι ευκαιρία για κερδοσκοπία με την ιδιωτικοποίηση των βασικών αγαθών, υπηρεσιών κοινής ωφέλειας και των φυσικών πόρων. Μεταξύ αυτών, κυρίαρχη θέση έχουν 4 τομείς προτεραιότητας (καθόλου τυχαία): Νερό, Ενέργεια, Τροφή και Απορρίμματα (Ν.Ε.Τ.Α.).

2011-2013: Δύο χρόνια αγώνες ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της ΕΥΑΘ και για να περάσει το νερό συνεργατικά στα χέρια των πολιτών

H Κίνηση 136 διοργάνωσε εκδήλωση την Κυριακή 26 Μαΐου 2013 στο χώρο του Λευκού Πύργου. Στην ανοικτή λαϊκή συγκέντρωση παρουσιάσθηκε το φυλλάδιο της Κ136 για τα δύο χρόνια αγώνων ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της ΕΥΑΘ και για να περάσει το νερό συνεργατικά στα χέρια των πολιτών.

Τη συμπαράσταση και αλληλεγγύη τους δήλωσαν με παρεμβάσεις και την παρουσία τους οι ευρωβουλευτές Νίκος Χρυσόγελος και Κρίτων Αρσένης, οι περιφερειακοί σύμβουλοι Κεντρικής Μακεδονίας Μιχάλης Τρεμόπουλος και Άννα Μίχου, οι δημοτικοί σύμβουλοι Θεσσαλονίκης Δήμητρα Αγκαθίδου και Αμπελοκήπων-Μενεμένης Γιώργος Κυριλλίδης (επικεφαλής μείζονος αντιπολίτευσης) και ο Πάμπλο Αλντάμα, ισπανός ακτιβιστής στο κίνημα κατά της ιδιωτικοποίησης του νερού στη Μαδρίτη. Βιντεοσκοπημένα μηνύματα συμπαράστασης και αλληλεγγύης έστειλαν ο Γερμανός ευρωβουλευτής Γκέραλντ Χάφνερ, υποστηρίζοντας και τη συνεταιριστική διαχείριση του νερού, ο Γιοάο Λόμπο, Δήμαρχος της πορτογαλικής πόλης Μόιτα, πρόεδρος της διαδημοτικής ένωσης νερού της περιφέρειας Σετουμπάλ και ένας από τους ενεργούς δημάρχους της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας πολιτών «το νερό είναι ανθρώπινο δικαίωμα» και οι Έλληνες ευρωβουλευτές Μαριλένα Κοππά και Σπύρος Δανέλλης.

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με συναυλία, στην οποία συμμετείχαν αφιλοκερδώς οι: Κώστας Ματσίγγος και Κώστας Πρατσινάκης, Σταύρος Παπαϊωάννου και Βικτώρια Αυγητίδου, Paranaue, Project Reggetico, Ιροντίνα και Ούτε Σπόντα.

Το κείμενο της Κ136 για τα δύο χρόνια αγώνων ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της ΕΥΑΘ και για να περάσει το νερό συνεργατικά στα χέρια των πολιτών παρουσιάζεται παρακάτω.

Η συνεταιριστική πρόταση για την απόκτηση του 51% της ΕΥΑΘ, που κατέθεσε η «Ένωση Πολιτών για το Νερό» στο ΤΑΙΠΕΔ

Συνέντευξη Τύπου των εκπροσώπων της Ένωσης Πολιτών για το Νερό
(Κ. Μαριόγλου, Λ. Αγγέλου, Κ. Νικολάου)

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

της Ένωσης Πολιτών για το Νερό

Η Ένωση των μη κερδοσκοπικών Συνεταιρισμών Νερού των Δήμων της περιοχής Θεσσαλονίκης με την επωνυμία «Ένωση Πολιτών για το Νερό», που δημιουργήθηκαν με πρωτοβουλία της «Κίνησης 136», η οποία αγωνίζεται εδώ και 2 χρόνια ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της ΕΥΑΘ και για να περάσει το νερό της Θεσσαλονίκης στα χέρια των πολιτών, παρουσίασε σε συνέντευξη τύπου τα 10 βασικά σημεία της Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος για την απόκτηση του 51% της ΕΥΑΘ, που κατέθεσε η «Ένωση Πολιτών για το Νερό» στο ΤΑΙΠΕΔ.

Την παρουσίαση έκαναν ο Λάζαρος Αγγέλου, εκπρόσωπος της «Ένωσης Πολιτών για το Νερό», ο Κώστας Νικολάου, Δρ Χημικός Περιβαλλοντολόγος, μέλος του συνεταιρισμού νερού της 5^ης Δημοτικής Κοινότητας του Δήμου Θεσσαλονίκης και ο Κώστας Μαριόγλου, αντιπρόεδρος του σωματείου εργαζομένων ΕΥΑΘ, μέλος του συνεταιρισμού “Αλληλεγγύη Κ136”.

Τα 10 σημεία της παρουσίασης είναι:

Η κρίση, η Κοινωνική Αλληλέγγυα Οικονομία και οι ιδεολογικές της οριοθετήσεις

Βιντεοσκοπημένη ομιλία: "Η κρίση, η Κοινωνική Αλληλέγγυα
 Οικονομία και οι ιδεολογικές της οριοθετήσεις"
 στο http://www.youtube.com/watch?v=DtasBTMrsRM

   Η κρίση, η Κοινωνική Αλληλέγγυα Οικονομία και οι ιδεολογικές της οριοθετήσεις ήταν το θέμα της τρίτης διάλεξης-συζήτησης του Λαϊκού Πανεπιστημίου Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας, που πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 11 Μαρτίου 2013 στην Αίθουσα του Πολιτιστικού Κέντρου "Αλέξανδρος".
   Εισηγητής ήταν ο Κώστας Νικολάου, Δρ. Χημικός Περιβαλλοντολόγος, Καθηγητής-Σύμβουλος στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.

   Η εκδήλωση έγινε στο πλαίσιο του 1ου Θεματικού Κύκλου του τρέχοντος τετραμήνου (Φεβρουάριος-Ιούνιος 2013), που περιλαμβάνει διαλέξεις-συζητήσεις κάθε Δευτέρα απόγευμα.

   Η διάλεξη και η συζήτηση που ακολούθησε μεταδόθηκαν ζωντανά στο διαδίκτυο από το κανάλι "univsse" του Λαϊκού Πανεπιστημίου Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας στο "ustream.tv".

   Το βίντεο της διάλεξης έχει αναρτηθεί στη βιντεοθήκη διαλέξεων του Λαϊκού Πανεπιστημίου Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας (www.univsse.gr), που λειτουργεί στο κανάλι LaikoPanepistimio στο YouTube και υπάρχει στη διεύθυνση:

http://www.youtube.com/watch?v=DtasBTMrsRM

Λαϊκό Πανεπιστήμιο Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας

Το Λαϊκό Πανεπιστήμιο Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας δημιουργήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 2013  από την ΠΡΩ.Σ.Κ.ΑΛ.Ο. (Πρωτοβουλία Συνεργασίας για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία, www.proskalo.net).

   Απευθύνεται στους πολίτες, που συμμετέχουν στις πάσης φύσεως συλλογικότητες της κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας, αλλά και σε κάθε άλλο ενδιαφερόμενο πολίτη.

   Στοχεύει στην προώθηση της εκπαίδευσης, κατάρτισης, επιμόρφωσης και πληροφόρησης των συμμετεχόντων στις ιδέες, αξίες και αρχές της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, της άμεσης δημοκρατίας και του συνεργατισμού.

   Βασίζεται στη διπλή φύση των συνεταιρισμών: Κοινωνική – Οικονομική και συνακόλουθα στη διπλή φύση της συνεταιριστικής εκπαίδευσης: Ιδεολογική – Οικονομικοτεχνική.

   Η εκπαιδευτική του μεθοδολογία στηρίζεται στις αρχές μάθησης των ενηλίκων: 

1.                  Η σκέψη συνδέεται με τη δράση

2.                  Επίκεντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι οι διδασκόμενοι

3.                  Ευρετική πορεία προς τη γνώση

4.                  Κριτικός τρόπος σκέψης

5.                  Αμφίδρομες σχέσεις διδασκόντων - διδασκομένων

   Θεμέλιος λίθος του είναι η διαρκής αλληλεπίδραση θεωρίας και πράξης διότι "δεν αρκεί να τείνει η σκέψη να πραγματωθεί, πρέπει και η πραγματικότητα να τείνει να γίνει σκέψη".

   Η παρακολούθησή του είναι ελεύθερη και δωρεάν.

   Ο ιστότοπος του Λαϊκού Πανεπιστημίου Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας λειτουργεί στη διεύθυνση:

http://www.univsse.gr

και περιλαμβάνει μέχρι στιγμής:

- Μια σύντομη παρουσίαση του Λαϊκού Πανεπιστημίου

- Το πρόγραμμα και την αφίσα του 1ου Θεματικού Κύκλου  (Φεβρουάριος-Ιούνιος 2013)

- Τους εισηγητές
- Βιντεοθήκη διαλέξεων

- Βιβλιογραφικό υλικό

- Στοιχεία επικοινωνίας

- Συνδέσμους με σχετιζόμενους ιστότοπους

Διακήρυξη αρχών του κινήματος απευθείας διάθεσης προϊόντων στη Θεσσαλονίκη

Ανοιχτό Δίκτυο για την Απευθείας Διάθεση Προϊόντων στη Θεσσαλονίκη

Συλλογικότητες της Θεσσαλονίκης, μεμονωμένοι παραγωγοί και ομάδες παραγωγών που όλο αυτό το διάστημα ενεργοποιούμαστε σε κινήσεις απευθείας διάθεσης προϊόντων, ο καθένας με το δικό του ξεχωριστό και αυτόνομο τρόπο, ολοκληρώσαμε ένα κύκλο διαβούλευσης.

Η διαβούλευση αυτή με πνεύμα αλληλοκατανόησης κατέληξε σε μια γενική συμφωνία αρχών, ώστε να πετύχουμε στο μέλλον τη μεταξύ μας δικτύωση, τους στόχους, τους τρόπους και τη συνεργασία στο ζήτημα της παραγωγής και της διανομής τροφής και προϊόντων.

            

Οι αρχές μας:

Φτώχεια, νεοφιλελευθερισμός και βρώμικος αέρας μέσα κι έξω από τα σπίτια

του Κώστα Νικολάου

   Η νεοφιλελεύθερη πολιτική της μείωσης εισοδημάτων, της αύξησης των τιμών υπηρεσιών και προϊόντων, των απολύσεων σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, του ακρωτηριασμού του δημόσιου τόσο στους τομείς των κοινωνικών αγαθών όσο και στους οικονομικούς τομείς στρατηγικής σημασίας για την κοινωνία (παιδεία, υγεία, ενέργεια, επικοινωνίες, μεταφορές, ύδρευση, διαχείριση απορριμμάτων, τροφή κλπ) δεν επηρεάζει απλά την οικονομική κατάσταση της πλειονότητας των πολιτών, αλλά απειλεί πλέον την ίδια τη ζωή τους.

   Με την όξυνση της κρίσης μετά το 2008 και τη συνεχή μείωση εισοδημάτων παρατηρήθηκε μείωση της κυκλοφορίας των οχημάτων και συνεπώς μείωση της ρύπανσης του αέρα των πόλεων. Επισημάνθηκε εδώ και καιρό, ότι δεν πρέπει να δημιουργείται η ψευδαίσθηση ότι η κρίση έχει θετικές επιπτώσεις στην ποιότητα του αέρα. Η συνεχής μείωση των εισοδημάτων, η φτώχεια και η παράλληλη αύξηση των τιμών υπηρεσιών και προϊόντων οδηγούν αναγκαστικά σε κακοσυντηρημένα οχήματα και σε άλλα τέτοια φαινόμενα, όπου παρά το γεγονός ότι μειώνεται η ποσότητα των χρησιμοποιούμενων καυσίμων, αυξάνεται δραματικά η ρύπανση του αέρα [1].

   Δεν πέρασε πολύς καιρός και η φύση, που δεν καταλαβαίνει από πολιτικές και έχει τους δικούς της νόμους, παρουσίασε τον Νοέμβριο του 2011 στη Θεσσαλονίκη μια θερμοκρασιακή αναστροφή (ένα μετεωρολογικό φαινόμενο κατά το οποίο μια στοιβάδα θερμού αέρα στέκεται πάνω από την πόλη και εγκλωβίζει τους ρύπους), που έμεινε για 7 μέρες πάνω από την πόλη οδηγώντας σε επεισόδιο ατμοσφαιρικής ρύπανσης (με τιμές αιωρουμένων σωματιδίων πολύ πάνω από τα όρια συναγερμού, δηλ. τα όρια λήψης εκτάκτων μέτρων), ιστορικά πρωτοφανές για τη Θεσσαλονίκη [2]. Ήταν το πρώτο καμπανάκι.