Η υπόθεση της νικοτίνης κατά του κορωνοϊού

του Κώστα Νικολάου

Τρέχουσες έρευνες σε πολύ μεγάλο αριθμό ασθενών με Covid-19 στην Κίνα, στις ΗΠΑ και στη Γαλλία δείχνουν ότι το ποσοστό των καπνιστών είναι σημαντικά χαμηλότερο στους ασθενείς με Covid-19 και είναι περίπου κατά 70% έως 90% πιο κάτω σε σύγκριση με το ποσοστό των καπνιστών στον γενικό πληθυσμό της κάθε χώρας.

Οι έρευνες δείχνουν ότι οι ημερήσιοι καπνιστές έχουν πολύ χαμηλότερη πιθανότητα εμφάνισης συμπτωματικής ή σοβαρής λοίμωξης από SARS-CoV-2 σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό.

Επίσης, μια έρευνα πανεπιστημίων και κέντρων ερευνών της Γαλλίας αναδεικνύει ότι στη μόλυνση με SARS-CoV-2 παρεμβαίνει ο νικοτινικός υποδοχέας της ακετυλοχολίνης και με βάση αυτό αξιολογείται άμεσα η προληπτική και θεραπευτική δυνατότητα, με τις σχετικές κλινικές μελέτες να βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη στη Γαλλία.

Οι πρώτες έρευνες για τη σχέση καπνίσματος και Covid-19 σε Κίνα και ΗΠΑ

Μια πολυπληθής ομάδα επιστημόνων στην Κίνα μελέτησε τα δεδομένα των εργαστηριακά καταγεγραμμένων ασθενών με Covid-19 σε 552 νοσοκομεία με κύρια στοιχεία την είσοδο σε μονάδα εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ), τη χρήση διασωλήνωσης ή τον θάνατο. Τα ποσοστά τρεχόντων καπνιστών μεταξύ των ασθενών βρέθηκαν να είναι εξαιρετικά χαμηλά σε σχέση με το ποσοστό καπνιστών στον γενικό πληθυσμό [1].

Συνολικά, μια δεκάδα κινεζικών ερευνών κατέγραψε ποσοστά τρεχόντων καπνιστών μεταξύ των ασθενών, που έχουν προσβληθεί από SARS-CoV-2, κυμαινόμενα από 1,4% έως 12,5%, ενώ τα ποσοστά των τρεχόντων καπνιστών στον μέσης ηλικίας κινέζικο πληθυσμό (μέση ηλικία: 47 ετών) κυμαίνονται από 35% έως 58% [2].

Πολύ πρόσφατα, το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νόσων (CDC) των ΗΠΑ παρουσίασε μια ανάλυση του τρέχοντος ποσοστού καπνιστών μεταξύ των ασθενών με Covid-19 στις ΗΠΑ, που βρέθηκε να είναι 1,3% για ολόκληρο τον πληθυσμό ασθενών με Covid-19, ενώ τo ποσοστό των τρεχόντων καπνιστών στον ενήλικο γενικό πληθυσμό των ΗΠΑ είναι γύρω στο 15% [3].

Δύο συστηματικές έρευνες στη Γαλλία

Μια πρώτη συστηματική έρευνα καθημερινών καπνιστών σε ασθενείς με Covid-19 πραγματοποιήθηκε στο μεγάλο γαλλικό πανεπιστημιακό νοσοκομείο Pitié-Salpêtrière στο Παρίσι, για εξωτερικούς και εσωτερικούς ασθενείς και τα ποσοστά από τις δύο ομάδες συγκρίθηκαν με εκείνα των καθημερινών καπνιστών στον γαλλικό γενικό πληθυσμό, μετά την τυποποίηση των δεδομένων για το φύλο και την ηλικία.

Η ομάδα εσωτερικών ασθενών παρουσίασε ποσοστό ημερήσιων καπνιστών 4,4% και η ομάδα εξωτερικών ασθενών 5,3%, ενώ στον γαλλικό πληθυσμό, το ημερήσιο ποσοστό καπνιστών ήταν 25,4%. Το ποσοστό των τρεχόντων ημερήσιων καπνιστών ήταν σημαντικά χαμηλότερο στους εξωτερικούς και τους εσωτερικούς ασθενείς με Covid-19 (80,3% και 75,4%, αντίστοιχα), σε σύγκριση με αυτό του γενικού πληθυσμού της Γαλλίας με τυποποιημένους λόγους συχνότητας ανά φύλο και ηλικία.

Η έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ημερήσιοι καπνιστές έχουν πολύ χαμηλότερη πιθανότητα εμφάνισης συμπτωματικής ή σοβαρής λοίμωξης από SARS-CoV-2 σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό [2].

Μια δεύτερη συστηματική έρευνα πραγματοποιήθηκε από πανεπιστήμια και κέντρα ερευνών της Γαλλίας: CNRS (Centre National de la Recherche Scientifique), Inserm (Institut National de la Santé et de la Recherche Médicale), Sorbonne Université, Collège de France, Institut Pasteur, Assistance Publique - Hôpitaux de Paris. Σε αυτήν αναδεικνύεται ο κεντρικός ρόλος του νικοτινικού υποδοχέα της ακετυλοχολίνης στη διάδοση και την παθοφυσιολογία του Covid-19, συνδυάζοντας δύο διαφορετικές αλλά συμπληρωματικές επιστημονικές προσεγγίσεις: την προσέγγιση της προαναφερθείσας γαλλικής έρευνας και μια δεύτερη προσέγγιση, που αναδεικνύει ότι στη μόλυνση με SARS-CoV-2 παρεμβαίνει ο νικοτινικός υποδοχέας της ακετυλοχολίνης:

- ο υψηλός επιπολασμός των νευροψυχιατρικών εκδηλώσεων κατά τη διάρκεια του Covid-19 είναι υπέρ του νευροτροπισμού του SARS-CoV-2. Ο SARS-CoV-2 θα μπορούσε να διαδοθεί από τον οσφρητικό βλεννογόνο φθάνοντας σε ορισμένες περιπτώσεις μέχρι τα αναπνευστικά κέντρα. Αυτά τα στοιχεία αλληλουχίας είναι παρόμοια με αυτά που έχουν ήδη εντοπισθεί στις περιπτώσεις του ιού της λύσσας και μιας τοξίνης δηλητηρίου φιδιού

- η υπερφλεγμονώδης κατάσταση και η καταιγίδα κυτοκίνης που περιγράφονται σε βαριά ασθενείς με Covid-19 θα μπορούσαν επίσης να εξηγηθούν με την παρέμβαση του νικοτινικού υποδοχέα. Αυτή η υπόθεση θα εξηγούσε γιατί αυτές οι δύο συννοσηρότητες απαντώνται τόσο συχνά σε βαριές περιπτώσεις Covid-19 [4].

Δεδομένης της έκτακτης ανάγκης για την υγεία, κρίθηκε σκόπιμο να αξιολογηθεί γρήγορα η προληπτική και θεραπευτική επίδραση των ρυθμιστών των νικοτινικών υποδοχέων στη λοίμωξη με SARS-CoV-2. Οι σχετικές κλινικές μελέτες βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη στη Γαλλία.

Βιβλιογραφικές πηγές

[1] Guan WJ, Ni ZY, Hu Y, Liang WH, Ou CQ, He JX, Liu L, Shan H, Lei CL, Hui DSC, Du B, Li LJ, Zeng G, Yuen KY, Chen RC, Tang CL, Wang T, Chen PY, Xiang J, Li SY, Wang JL, Liang ZJ, Peng YX, Wei L, Liu Y, Hu YH, Peng P, Wang JM, Liu JY, Chen Z, Li G, Zheng ZJ, Qiu SQ, Luo J, Ye CJ, Zhu SY, Zhong NS., “Clinical Characteristics of Coronavirus Disease 2019 in China”, The New England Journal of Medicine, February 28, 2020

[2] Miyara M, Tubach F, Martinez V, Panzini-Morelot C, Pernet J, Haroche J, Morawiec E Gorochov G, Caumes E, Hausfater P, Combes A, Similowski T, Amoura Z., “Low incidence of daily active smokers in patients with symptomatic COVID19”, Qeios, April 21, 2020

[3] Nancy Chow, Katherine Fleming-Dutra, Ryan Gierke, Aron Hall, Michelle Hughes, Tamara Pilishvili, Matthew Ritchey, Katherine Roguski, Tami Skoff, Emily Ussery, “Preliminary Estimates of the Prevalence of Selected Underlying Health Conditions Among Patients with Coronavirus Disease 2019 — United States, February 12–March 28, 2020”, MMWR Morbidity and Mortality Weekly Report 2020, 69:382–386

[4] Jean-Pierre Changeux, Zahir Amoura, Felix Rey, Makoto Miyara, “A nicotinic hypothesis for Covid-19 with preventive and therapeutic implications”, Les Comptes-Rendus de l’Académie des Sciences, 2020 (Qeios, April 21, 2020)