Κόντρα στον φόβο: Καταλαβαίνοντας την πρώτη εικόνα των κρουσμάτων, θανάτων και τεστ για τον COVID-19

του Κώστα Νικολάου 

“Οι άνθρωποι φοβούνται πάντα αυτό που δεν καταλαβαίνουν και αυτός ο φόβος τους μετατρέπει σε τέρατα. Αλλά δεν μπορούμε να το αφήσουμε να μας μετατρέψει και σε τέρατα. Πρέπει να είμαστε καλύτεροι από αυτά” (από το δυστοπικό έτος 2042 του Legends of Tomorrow).

Η προσέγγιση που επιχειρείται στο κείμενο αυτό αφορά μια συνοπτική πρώτη εικόνα και μακροσκοπική στατιστική επεξεργασία ορισμένων διαθέσιμων δεδομένων για τον κορωνοϊό COVID-19. Η κατάσταση είναι σε συνεχή εξέλιξη και η εικόνα αύριο μπορεί να είναι διαφορετική. Είναι σημαντικό όμως να καταλάβουμε τι δείχνει αυτό που έχουμε προς το παρόν διαθέσιμο.

Η κατανόηση των βασικών στατιστικών δεδομένων για τον κορωνοϊό και της φυσικής τους σημασίας, δεν είναι αποκλειστικό θέμα των επιστημών υγείας, αλλά κάθε ανθρώπου που έχει βασικές γνώσεις στατιστικής και επιστημονικής μεθοδολογίας. Κι αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό για να μπορούμε να διακρίνουμε πότε είναι προϊόν επιστήμης και πότε πολιτικής αυτά που ανακοινώνονται ή κυκλοφορούν.

1. Ο αριθμός των τεστ

Ο μεγαλύτερος αριθμός τεστ για κορωνοϊό παγκοσμίως πραγματοποιήθηκε στην Νότια Κορέα: περίπου 5.000 τεστ ανά 1 εκατ. κατοίκους. Στην Ελλάδα είναι περίπου 500 τεστ ανά 1 εκατ. και στην Ιταλία τριπλάσιος της Ελλάδας (βλ. Εικόνα 1). Αυτό σημαίνει ότι τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τα δεδομένα της Νότιας Κορέας έχουν πολύ μεγάλη βαρύτητα παγκόσμια.

2. Το ποσοστό κρουσμάτων

Το ποσοστό κρουσμάτων ως προς τον αριθμό τεστ στην Ιταλία είναι τεράστιο: περίπου 1 στα 3 άτομα. Στην Ελλάδα είναι κατά πολύ χαμηλότερο, περίπου 8% και ακόμα χαμηλότερο στην Ν. Κορέα, περίπου 3% (βλ. εικόνα 2). Τόσο από το μεγάλο δείγμα τεστ της Ν. Κορέας, όσο και από το μικρό της Ελλάδας, φαίνεται ότι ο αριθμός κρουσμάτων κινείται σε χαμηλό και μονοψήφιο ποσοστό. Στην Ιταλία, η κατάσταση έχει ξεφύγει δραματικά.

3. Ο αριθμός θανάτων

Ο αριθμός θανάτων ανά 1 εκατ. κατοίκους είναι εξαιρετικά χαμηλός στην Ελλάδα: αντιστοιχούν περίπου 0,5 άτομα ανά 1 εκατ. κατοίκους. Στην Ν. Κορέα είναι 1,6 ανά 1 εκατ., ενώ στην Ιταλία είναι περίπου 36 άτομα ανά 1 εκατ. κατοίκους (βλ. εικόνα 3). Στην Ιταλία, η κατάσταση έχει ξεφύγει δραματικά και στον τομέα των θανάτων. Στην Ελλάδα τα νέα είναι καλά, αλλά είναι σε αυτήν τη φάση που χρειάζεται πολύ προσοχή στην ασκούμενη πολιτική: να εφαρμόζονται απαρέγκλιτα τα υπάρχοντα περιοριστικά μέτρα και να επεκταθούν ακόμα περισσότερο -ανεξαρτήτως κόστους- γιατί κάθε ανθρώπινη ζωή είναι αυταξία.

4. Ο αριθμός κρουσμάτων σε σχέση με την ηλικία

Στην Ν. Κορέα (με τον εξαιρετικά μεγάλο αριθμό τεστ σε ευρεία κλίμακα πληθυσμού) εμφανίζεται σαφώς ότι περίπου το 80% των κρουσμάτων είναι σε ηλικίες κάτω των 60 ετών και το 60% κάτω των 50 ετών. Στην Ιταλία, που τα τεστ δεν είναι σε ευρεία κλίμακα εμφανίζεται το αντίθετο, όπως και στην περίπτωση της Ελλάδας (βλ. εικόνα 4). Το αποτέλεσμα της Ν. Κορέας επιβεβαιώνεται γενικά και στη Γαλλία (βλ. εικόνα 5, η πρώτη στήλη). Είναι καθαρό ότι τα άτομα νεωτέρων ηλικιών είναι φορείς μετάδοσης του ιού σε μαζική κλίμακα και από αυτό φαίνεται η καθοριστική σημασία, που έχει η οριζόντια εφαρμογή των περιοριστικών μέτρων παντού και σε όλους.

5. Ο αριθμός θανάτων σε σχέση με την ηλικία

Με βάση τα δεδομένα στη Γαλλία (βλ. εικόνα 5), ενώ ο αριθμός κρουσμάτων είναι μεγαλύτερος στις νεώτερες ηλικίες (πρώτη στήλη της εικόνας 5), ο αριθμός θανάτων είναι πολύ αυξημένος στις μεγάλες ηλικίες, κυρίως άνω των 75 ετών (τρίτη στήλη της εικόνας 5), ενώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν είναι καθόλου αμελητέο το ποσοστό θανάτων (14%) στα άτομα νεώτερων ηλικιών. Τα ποσοστά των ατόμων που χρειάζονται εντατική θεραπεία είναι μοιρασμένα στις εξεταζόμενες ομάδες ηλικιών (δεύτερη στήλη της εικόνας 5).

6. Ποσοστό θνησιμότητας ασθενών με υποκείμενα νοσήματα

Το ποσοστό θνησιμότητας ασθενών που προσβλήθηκαν από τον κορωνοϊό και είχαν υποκείμενο νόσημα φαίνεται στην εικόνα 6. Τα υποκείμενα νοσήματα κατά σειρά βαρύτητας είναι: καρδιαγγειακά, διαβήτης, χρόνια αναπνευστικά, υπέρταση και καρκίνος. Το ποσοστό θνησιμότητας χωρίς κάποιο από αυτά τα υποκείμενα νοσήματα είναι κάτω του 1%. Τα αποτελέσματα αυτά προέρχονται από την Κίνα και βασίζονται σε 55.924 βεβαιωμένα κρούσματα μιας έρευνας του Π.Ο.Υ. (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) και σε 72.314 κρούσματα έρευνας του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CCDC) της Κίνας. Η εφαρμογή αυστηρών μέτρων προστασίας για όλα τα άτομα με τα προαναφερόμενα υποκείμενα νοσήματα θα περιορίσει καθοριστικά τον αριθμό θανάτων από τον κορωνοϊό.

________________

Πηγές δεδομένων:

- European Centre for Disease Prevention and Control, “COVID-19: Situation update worldwide”, www.ecdc.europa.eu

- Statista Research Department, www.statista.com/

- China CCDC, “The Epidemiological Characteristics of an Outbreak of 2019 Novel Coronavirus Diseases (COVID-19)”, 2020

- World Health Organization, “Report of the WHO-China Joint Mission on Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)”, 2020

- www.worldometers.info

- Esteban Ortiz-Ospina, “How many tests for COVID-19 are being performed around the world?”, Our World in Data, https://ourworldindata.org

- Andreas Backhaus, “Coronavirus: Why it’s so deadly in Italy. Demographics and why they are a warning to other countries”, Medium, https://medium.com

- Υπουργείο Υγείας, www.moh.gov.gr